Bilişsel çelişki kuramı, bir bireyin çelişkili düşünce, inanç veya tutumlar arasında yaşadığı uyumsuzluğu ve bu uyumsuzluğu gidermek için geliştirdiği stratejileri açıklayan bir teoridir. Bu kuram, Leon Festinger tarafından geliştirilmiştir ve bireylerin, çelişkili bilgileri veya inançları arasında uyumu sağlamak için nasıl çaba sarf ettiğini anlamaya çalışır. Bilişsel çelişki, içsel rahatsızlık ve stres yaratabilir; bu nedenle, bireyler genellikle bu çelişkiyi azaltmak için düşüncelerini veya davranışlarını değiştirirler. Örneğin, bir kişi sigara içmenin zararlı olduğunu bilirken sigara içmeye devam ediyorsa, bu çelişkiyi azaltmak için ya sigarayı bırakmayı seçebilir ya da sigaranın zararlı olduğuna dair inancını gözden geçirebilir. Kuram, insanların nasıl tutarlılığı sağlamak için bilişsel uyum aradıklarını açıklar.